Kiedy i jak często robić cytologię? Badanie cytologiczne – Jak interpretować wyniki?
Cytologia jest jednym z podstawowych badań ginekologicznych, które pomaga w wykrywaniu zmian w szyjce macicy, w tym potencjalnie groźnego raka szyjki macicy. Warto dowiedzieć się, kiedy zrobić cytologię, jak interpretować wyniki i dlaczego to badanie jest tak istotne dla zdrowia kobiet. W tym artykule przeanalizujemy wszystkie aspekty związane z cytologią, by zapewnić Ci pełną wiedzę na ten temat.
Czym jest cytologia i dlaczego jest ważna?
Cytologia, zwana również badaniem cytologicznym, to diagnostyczne badanie ginekologiczne, które polega na pobraniu materiału z kanału i tarczy szyjki macicy w celu oceny mikroskopowej.
Jest to podstawowe badanie profilaktyczne, które pozwala na wykrycie wczesnych zmian w komórkach nabłonka szyjki macicy, w tym komórek przedrakowych. Cytologia jest kluczowym badaniem w profilaktyce raka szyjki macicy, który jest jednym z najczęściej występujących nowotworów u kobiet.
Kiedy zrobić cytologię?
Decyzja o wykonaniu cytologii zależy od wielu czynników, w tym wieku, historii zdrowia i aktywności seksualnej. Oto kilka kluczowych momentów, kiedy warto wykonać badanie cytologiczne:
Cykl menstruacyjny:
Cytologię najlepiej wykonać po miesiączce. To czas, gdy śluz szyjkowy nie jest zbyt gęsty ani zbyt rzadki, co ułatwia pobranie odpowiedniej próbki.
Rozpoczęcie współżycia:
Jeśli rozpoczynasz współżycie lub jesteś aktywna seksualnie, zaleca się wykonywanie cytologii. To ważne, ponieważ badanie pozwala wykryć ewentualne zmiany w szyjce macicy, które mogą być spowodowane HPV, przenoszonym drogą płciową.
Regularność badań:
Jeśli wcześniejsze wyniki cytologii były prawidłowe, zaleca się powtarzanie badania co rok. W przypadku wyników nieprawidłowych lub innych czynników ryzyka, lekarz może zalecić częstsze badania.
Jak często robić cytologię?
- Co 1 rok: W przypadku większości zdrowych kobiet w wieku 21-65 lat, zaleca się wykonywanie cytologii co rok, jeśli wyniki poprzednich badań były prawidłowe.
- Rozpoczęcie wcześniej: Badanie cytologiczne można rozpocząć od 21. roku życia, niezależnie od wieku rozpoczęcia aktywności seksualnej.
- Powyżej 30. roku życia: Po 30. roku życia, jeśli wyniki cytologii były prawidłowe, można rozważyć wykonywanie cytologii raz na 5 lat w połączeniu z badaniem na obecność wirusa HPV (wirusa brodawczaka ludzkiego).
- Po wynikach nieprawidłowych: Jeśli wyniki cytologii były nieprawidłowe lub jeśli masz inne czynniki ryzyka, lekarz może zalecić częstsze badania lub dodatkowe badania diagnostyczne.
- Po usunięciu macicy: Jeśli macica została usunięta chirurgicznie (histerektomia), zazwyczaj nie ma potrzeby kontynuowania cytologii.
- Po szczepieniu przeciwko HPV: Szczepienie przeciwko wirusowi HPV jest coraz bardziej powszechne i pomaga zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy. Niemniej jednak nadal zaleca się wykonywanie regularnych badań cytologicznych, nawet jeśli jesteś zaszczepiona. Szczepionka nie chroni przed zakażeniem HPV, a pomaga w zwalczaniu wirusa.
Cytologia w ciąży – Kiedy robić badania?
Cytologia w ciąży jest ważna, ale jej harmonogram może być dostosowany do okoliczności ciąży. Oto kilka ważnych informacji na ten temat:
- Badanie na początku ciąży: Jeśli nie wykonano cytologii przed zajściem w ciążę lub jeśli ostatnie badanie było dawno temu np. rok temu warto rozważyć wykonanie cytologii na początku ciąży. Jeśli wynik jest prawidłowy, nie ma konieczności powtarzania badania w trakcie ciąży.
- Badanie przed ciążą: Zaleca się, aby kobiety planujące ciążę przeprowadziły badanie cytologiczne przed zajściem w ciążę. Jeśli wynik jest prawidłowy, jest to dodatkowe zabezpieczenie przed jakimikolwiek problemami w trakcie ciąży.
- Badanie po porodzie: Po porodzie lub w okresie połogu, jeśli nie wykonano cytologii w trakcie ciąży, warto to zrobić, aby upewnić się, że nie ma nieprawidłowości w komórkach nabłonka szyjki macicy.
Jak przygotować się do badania cytologicznego?
Przygotowanie do badania cytologicznego jest stosunkowo proste, ale istotne, aby uzyskać dokładne wyniki. Oto kilka kroków, które powinnaś podjąć przed badaniem:
Unikaj stosunku płciowego:
Przez co najmniej 24 godziny przed badaniem, należy unikać współżycia płciowego, stosowania tamponów oraz używania środków antykoncepcyjnych w postaci globulek dopochwowych.
Nie przeprowadzaj badań w trakcie miesiączki:
Badanie cytologiczne nie powinno być przeprowadzane podczas menstruacji, ale najlepiej zaraz po miesiączce.
Odpowiednia higiena:
Przed badaniem dokładnie umyj się, ale nie używaj mydła ani żadnych innych środków do higieny intymnej.
Zrelaksuj się:
Badanie cytologiczne nie powinno wywoływać stresu. Jeśli masz jakiekolwiek obawy, porozmawiaj o nich z lekarzem.
Jak przebiega badanie cytologiczne? Jak wygląda cytologia?
Badanie cytologiczne zazwyczaj przeprowadza się w gabinecie ginekologicznym
Pozycja na fotelu ginekologicznym:
Pacjentka zajmuje pozycję na specjalnym fotelu ginekologicznym, co ułatwia lekarzowi dostęp do szyjki macicy.
Pobranie materiału:
Lekarz używa miękkiej szczoteczki do pobrania komórek nabłonka z kanału i tarczy szyjki macicy. Badanie jest bezbolesne.
Wysłanie próbki do laboratorium:
Pobrana próbka jest wysyłana do laboratorium, gdzie materiał jest oglądany pod mikroskopem.
Oczekiwanie na wyniki:
Wyniki badania cytologicznego zazwyczaj są dostępne po 2 tygodniach. Lekarz omówi wyniki i podejmie dalsze kroki, jeśli będzie wskazana dalsza diagnostyka.
Jak interpretować wyniki – Prawidłowy wynik
Wynik prawidłowy oznacza, że w badanej próbce nie stwierdzono żadnych nieprawidłowych komórek ani zmian przedrakowych sugerujących obecności wirusa HPV. Jeśli masz wynik prawidłowy, zazwyczaj powinnaś kontynuować regularne badania cytologiczne zgodnie z zaleceniami lekarza.
Wynik cytologii nieprawidłowy
Oznacza obecność komórek o nieprawidłowej budowie. Niepokój budzi dysplazja o różnym nasileniu, czyli małego, średniego lub dużego stopnia, czyli stan przedrakowy w najgorszym wypadku rak.
Jeśli otrzymasz wynik nieprawidłowy, lekarz może zalecić dalsze badania, takie jak kolposkopia (oglądanie szyjki macicy pod dużym powiększeniem) wskazuje na podejrzane miejsca na powierzchni szyjki macicy, z których należałoby pobrać wycinki do biopsji w celu dalszej diagnostyki.
Dlaczego cytologia jest ważna w profilaktyce raka szyjki macicy?
- Wczesne wykrywanie: Cytologia pozwala na wykrywanie wczesnych zmian, które mogą po wielu latach przekształcić się w raka. Wykonywana regularnie znacząco zapobiega rozwojowi tej choroby i daje pacjentkom szansę na skuteczne leczenie przy wykryciu wczesnej postaci tzw. raka in situ.
- Skuteczność i dostępność: Cytologia jest stosunkowo łatwym i dostępnym badaniem, które może być przeprowadzane w gabinecie ginekologicznym
Cytologia płynna i klasyczna – Opis obu badań
Cytologia płynna i klasyczna to dwie różne metody badania cytologicznego, które służą do profilaktyki raka szyjki macicy. Oto opis obu tych badań:
1. Cytologia klasyczna (rozmaz preparatu):
Cytologia klasyczna, zwana również rozmazem preparatu, jest tradycyjną i wciąż jeszcze stosowaną metodą ze względu na brak powszechnego dostępu w Polsce do cytologii płynnej LBC. Proces przeprowadzenia tego badania obejmuje następujące kroki:
- Lekarz ginekolog używa plastikowej szczoteczki do pobrania komórek z powierzchni szyjki macicy oraz z kanału szyjki.
- Pobrane komórki są nanoszone na szkiełko mikroskopowe w postaci rozmazu (wymaz).
- Następnie rozmaz jest poddawany utrwalaniu, barwieniu i analizie pod mikroskopem przez specjalistę cytologii.
2. Cytologia płynna LBC
Cytologia płynna to nowocześniejsza metoda badania cytologicznego, która różni się od cytologii klasycznej sposobem przygotowania próbki. Proces ten wygląda następująco:
- Lekarz ginekolog używa plastikowej szczoteczki do pobrania komórek z powierzchni szyjki macicy oraz z kanału szyjki.
- Pobrane komórki razem ze szczoteczką są umieszczana w pojemniczku na podłożu płynnym.
- Z próbki tej w laboratorium wykonywany jest preparat do oceny przez specjalistę cytologii. Obraz pod mikroskopem tak wykonanego preparatu jest bardziej czytelny niż preparatu przygotowanego klasycznie. Dlatego wyniki są bardziej wiarygodne.
Zalety cytologii płynnej
- Czułość i specyficzność: Cytologia płynna może być bardziej czuła i specyficzna niż cytologia klasyczna, co może przyczynić się do wykrycia zmian nawet o mniejszym stopniu zaawansowania.
- Możliwość dodatkowych badań: Z tej samej próbki co na badanie cytologii LBC można dodatkowo wykonać badanie na typowanie HPV, Chlamydia, czy ekspresję białek p16/ki67.
- Mniej błędów technicznych: Cytologia płynna może pomóc w zmniejszeniu ryzyka błędów technicznych, które mogą występować w przypadku rozmazu preparatu.
Cytologia – Podstawowe badanie dla Twojego zdrowia
Cytologia to podstawowe badanie ginekologiczne, które pomaga w wykrywaniu zmian w szyjce macicy, w tym potencjalnie groźnego procesu nowotoworowego – raka szyjki macicy. Kluczowe jest regularne wykonywanie tego badania, zgodnie z zaleceniami lekarza.
Pamiętaj, że wynik prawidłowy to dobra wiadomość, ale wynik nieprawidłowy nie oznacza jeszcze raka – to sygnał sugerujący np. stan zapalny warty do uwzględnienia w ramach dalszej diagnostyki. Zdrowie jest najważniejsze, dlatego regularna opieka ginekologiczna i badania cytologiczne są nieodłącznym elementem profilaktyki i dbania o swoje zdrowie. Cytologia może uratować życie!
